آلوئهورا یک کاکتوس نوک تیز، مانند گیاهان مقاوم به خشکی میباشد. این گیاه، چندساله و خوشهای شکل با ریشه فیبری ضخیم بوده که بههنگام بلوغ، برگهای پایهای بزرگی (معمولا ۱۶-۱۲ برگ در هر بوته) با حداکثر وزن ۱/۵ کیلو تولید میکند. این گیاه زمانیکه حدودا ۴ ساله است بالغ شده و طول عمری در حدود ۱۲ سال دارد. برگها تا حد ۰/۵ متر طول و ۱۰-۸ سانتیمتر عرض در پایه خود داشته که تا رسیدن به نوک، باریک و مخروطی شده و دندانهای ارهمانندی در امتداد لبههای این برگها قرار دارد. در مقطع عرضی، این گیاه ظاهر کمی مقعر در سطحِ روی برگ و بهطور مشخص ظاهر محدب در سطح زیرین برگ نشان میدهد. برگها با پوست ضخیمی که زیر آن اپیدرم و مزوفیل حضور دارند پوشیده شده است. نهالهای آلوئهورا (پاجوشها) دارای برگهایی با نقاط سفید رنگ روی سطح خود بوده که به مرور با رسیدگی و بلوغ گیاه، این نقاط سفید کمتر شده و از بین میرود.
گیاه آلوئهورا را میتوان هر ۸-۶ هفته با جدا کردن ۴-۳ برگ در هر بوته برداشت نمود. گلهای قرمز، زرد، بنفش یا رنگ پریده در بیشتر سال حضور دارند و در یک خوشه بلند در بالای ساقه گل که از مرکز برگهای قاعده میروید، ظاهر میگردند. ساقه گل تا ارتفاع ۱/۵ متر رشد میکند. میوه آلوئهورا یک کپسول مثلثیِ حاوی دانههای بسیاری است. گیاه آلوئهورا عملا عاری از بیماری است، با این حال گاهی اوقات ممکن است بهدلیل عفونت قارچی یا فساد نرم، لکههای سیاهی روی سطح بالایی برگِ آن ایجاد شود که شاید به کل گیاه آسیب برساند. عامل فساد نرمِ آلوئهورا یک باکتری است. یخزدگی دشمن دیگر آلوئهورا است و این گیاه نمیتواند در شرایط یخزدگی زنده بماند. دود دادن در زمین کشت در طول شبهای یخبندان یک اقدام صورت گرفته توسط کشاورزان برای حفاظت از زمین کشت آلوئهورا در برابر یخزدگی میباشد.
بیش از ۲۵۰ گونه آلوئهورا در سراسر دنیا رشد میکند، با این حال، تنها دو گونه آن در حد وسیع و تجاری تولید میشود که شامل Aloe barbadensis Miller (آلوئهورا) و Aloe aborescens میباشند. حداقل دو گونه دیگر با نامهای Aloe perry baker و Aloe ferox وجود دارند که دارای خواص دارویی هستند. بیشتر گیاهان آلوئهورا غیرسمی بوده اما یک تعداد معدودی بسیار سمی هستند و حاوی مادهای مشابه زهر شوکران میباشند. Aloe variegate یک گونه کوتاه قامت است که تنها چند سانتیمتر قطر داشته و یک گیاه خانگی محبوب است.
فیتوشیمی آلوئهورا
تعداد ۲۰۰ نوع مختلف از مولکولها در آلوئهورا وجود دارد. ژل برگ آلوئهورا حاوی حدود %۹۸ آب است. محتوای جامد کلِ ژل آلوئهورا %۰/۶۶ و جامدات محلول نیز %۰/۵۶ با اندکی نوسانات فصلی میباشد. بر مبنای ماده خشک، ژل آلوئهورا متشکل از پلیساکاریدها (%۵۵)، قندها (%۱۷)، مواد معدنی (%۱۶)، پروتئینها (%۷)، چربیها (%۴) و اجزای فنلی (%۱) است. ژل آلوئهورا حاوی ویتامینهای بسیاری از جمله ویتامینهای آنتیاکسیدانی مهم یعنی ویتامین A، C و E میباشد. ویتامین B1 (تیامین)، نیاسین، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، کولین و فولیک اسید نیز در ژل آلوئهورا وجود دارند. بعضی از محققین حضور مقادیر ناچیز از ویتامین B12 (سیانوکوبالامین) را، که بهطور معمول در منابع حیوانی وجود دارد، در ژل آلوئهورا مطرح نمودهاند.
کربوهیدراتها از لایه موسیلاژی گیاه در زیر پوست، یعنی محیط پارانشیمِ داخلی یا ژل، بدست آمده و شامل مونو- و پلیساکاریدهاست. مهمترین کربوهیدراتهای ژل آلوئهورا، پلیساکاریدهای بلند زنجیرِ متشکل از گلوکز و مانوز بوده که تحت عنوان گلوکومانانها شناخته میشوند. زایلوز، رامنوز، گالاکتوز و آرابینوز نیز به میزان کمی همراه با لوپئول (یک تریترپنوئید)، کلسترول، کمپسترول و بتاسیتوسترول در ژل آلوئهورا وجود دارند. مطالعات ساختاری روی پلیساکاریدهای ژل آلوئهورا نشان داده که این ژل متشکل از حداقل چهار گلوکومانان نسبتا استیله شده، که پلیمرهای خطیِ بدون انشعاب و دارای پیوندهای گلیکوزیدی ۱، ۴ با گلوکز و مانوز هستند، میباشد. ویسکوزیته ژل بهمحض هیدرولیز این قندها کاهش مییابد. زمانی که ژل بهصورت خوراکی مصرف میشود، بعضی از قندها با سایتهای پذیرنده که روده را میپوشانند پیوند شده و سدی را ایجاد نموده که احتمالا میتواند به جلوگیری از “سندروم روده تحریکپذیر” کمک نماید.
حضور اسید ارونیک (گالاکتورونیک اسید و الیگوساکاریدها) در ژل آلوئهورا بیانگر ماهیت پلیالکترولیتی آن است. حداقل ۶ آنزیم در ژل آلوئهورا وجود داشته که شامل برادیکیناز، سلولاز، کربوکسیپپتیداز، کاتالاز، آمیلاز و اکسیداز میباشد. کربوکسیپپتیداز، برادیکیناز را در محل زخم یا بریدگی حادث شده در بدن غیرفعال نموده و باعث کاهش درد و ایجاد اثر ضد التهابی میگردد. طی فرآیند التهاب، برادیکیناز سبب ایجاد دردِ ناشی از اتساع عروقی میشود. ژل آلوئهورا همچنین حاوی گلوتاتیون پراکسیداز و نیز چندین ایزوزایم (یا ایزوآنزیم) از سوپر اکسید دیسموتاز است. بهنظر میرسد غلظت پتاسیم و کلرید در آب آلوئهورا در مقایسه با اکثر محصولات گیاهی بسیار بالاتر است، در حالیکه محتوای سدیم کمتر میباشد. کلسیم، منیزیم، مس، روی، کروم و آهن نیز در محصولات آلوئهورا یافت شدهاند. لاکتات منیزیم فعالیت هیستیدین دکربوکسیلاز را مهار نموده و مانع تشکیل هیستامین از آمینواسید هیستیدین میشود. هیستامین در بسیاری از واکنشهای آلرژیک آزاد شده و باعث خارش شدید و درد میگردد. پیشگیری از تشکیل هیستامین میتواند اثرات ضد آلرژیکِ ژل آلوئهورا را تشریح نماید.
آنتراکوئینونها ترکیبات فنولیِ موجود در شیره یا ترشحات زرد رنگِ برگ یا لاتکس آلوئهورا هستند. لاتکس آلوئهورا حاوی مجموعهای از گلیکوزیدها با نام آنتراکوئینونها بوده که معروفترین آنها آلوئین A و آلوئین B میباشد. آلوئههای تلخ (ترشحات زرد خشک) متشکل از آنتراکوئینونهای آزاد و مشتقات آنهاست.
این ترکیبات زمانی که در مقادیر زیادی مصرف میشوند، اثرات مسهل کنندگی قوی ایجاد نموده اما وقتی غلظتشان پایین باشد بهنظر میرسد به جذب روده کمک نموده و بهعنوان عوامل ضدمیکروبی و ضددرد قوی نقش ایفا میکنند.
یک گلیکوپروتئین با خواص ضد آلرژیک با نام آلپروژن (alprogen) از ژل آلوئهورا ایزوله شده است. بهعلاوه، یک ترکیب ضدالتهابی با نام C-گلیکوزیل کرومون نیز از این ژل جداسازی شده است.
ساپونینها مواد صابونی هستند که %۳ ژل آلوئهورا را تشکیل داده و جزء پاککنندههای عمومی بوده که خواص ضدعفونی کننده دارند. استرولها شامل کمپسترول، بتا سیتوسترول و لوپئول هستند. سالیسیک اسید یک ترکیب آسپیرین مانند بوده که دارای خواص کاهش درد است. حدود ۲۰ آمینواسید از کل ۲۲ آمینواسید و ۷ آمینواسید ضروری از ۸ آمینواسید ضروریِ مورد نیازِ بدن انسان، در ژل آلوئهورا وجود دارد.
عصاره یک گیاه ۳ ساله آلوئهورا دارای قویترین فعالیت مهارکنندگی رادیکال آزاد (%۷۲/۱۹) بوده که بهطور قابل توجهی بالاتر از بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT) (%70/52) و آلفا-توکوفرول (%۶۵/۶۵) است.