صمغ دانه قدومه شهری

دانه قدومه شهری Lepidium perfoliatum seed

جنس لپیدیوم (Lepidium)، از خانواده براسیکاسه (Brassicaceae) و تیره کروسیفرا (Cruciferae)، متشکل از ۲۳۰ گونه گیاهی بوده که در سراسر دنیا پراکنده شده‎اند. گیاه .Lepidium perfoliatum L (با نام عمومی Clasping pepperweed) بومی بعضی از کشورهای خاورمیانه همچون مصر، عراق، ایران و پاکستان است. این گیاه، علفی و یک‎ساله، دارای برگ‎های تخم‎مرغی شکل، گاهی دایره‎ای و کاملا ساقه آغوش، با کوشک‎های بزرگ در قاعده و همچنین گلبرگ‎های کاهی رنگ است و به‎صورت علف هرز در نواحی جنوبی و مرکزی ایران گسترش دارد. دانه‎های این گیاه که با نام “قدومه شهری” در ایران مشهور است، دانه‎هایی است تخم‎مرغی شکل، به طول ۲ میلی‎متر و قهوه‎ای رنگ که با پوششی نازک و موسیلاژی پوشیده شده است. با این دانه‎ها، میوه‎ها و یا پوست میوه‎هایی مشاهده می‎گردد که بیضوی شکل و دو حجره‎ای با یک جدار میانی ضخیم هستند و در هر یک از حجره‎ها یک دانه وجود دارد. عصاره موسیلاژی حاصل از دانه‎های قدومه شهری به‎عنوان لینت‎بخش، ضدسرفه و همچنین مقوی و سنگ‎شکن مصرف سنتی دارد.

صمغ دانه قدومه شهری عمدتا در بیرونی‎ترین لایه پوسته پدید آمده و زمانی که پوسته در تماس با آب قرار می‎گیرد، به‎سرعت مواد موسیلاژی فراوانی آزاد می‎نماید. موسیلاژ دانه قدومه شهری به‎عنوان منبع جدیدی از هیدروکلوئیدهای غذایی شناخته شده که با توجه به دارا بودن ویسکوزیته بالا، تنش تسلیم و رفتار شل شونده با برش قوی، به‎‏عنوان غلیظ‎‎کننده و پایدارکننده در سیستم‎های غذایی و دارویی مطرح گردیده است. این صمغ به‎عنوان یک پیونددهنده، قادر است مقادیر زیادی آب را گرفتار کرده، و از این‎رو ویسکوزیته را افزایش داده و به قوام محصول ثبات بخشد. از این صمغ می‎توان به‎طور موثری در تشکیل امولسیون‎های کم‎چرب با پایداری نسبتا بالا در برابر بهم‎آمیختگی و یا یکی‎شدن قطرات طی دوره نگهداری استفاده نمود. صمغ دانه قدومه شهری با ایجاد خاصیت سدکنندگی در فرمولاسیون‎های خمیری، سبب بهبود بافت و پایداری خمیرهای پوششی و کاهش جذب روغن می‎گردد. این صمغ به‎لحاظ دینامیکی خاصیت ژلی ضعیفی داشته و دارای یک شبکه پیوند شده عرضی است و لذا می‎تواند در اصلاح بافت نیز نقش موثری ایفا نماید. کاربرد این صمغ در تشکیل فیلم‎ها و پوشش‎های خوراکی با ویژگی‎های مطلوب و پایدارسازی نسبتا بالای سیستم‎های کف نیز به اثبات رسیده است.

منبع: برگرفته از مقالات معتبر علمی